Hoe kan dat nou? Je weet dat je moet veranderen, je wil het ook, maar je doet het toch niet.
Dit komt vaak naar voren in mijn coachpraktijk of wanneer ik een team faciliteer. Wel weten, niet doen… fascinerend toch hoezeer ons gedrag ervoor zorgt dat we een gewenste verandering realiseren, of zoals in veel gevallen juist tegenhouden.
Zo vertelde Ellen, een van mijn coachees, laatst dat het haar normaal gesproken niet lukt om met haar aandacht even naar binnen te gaan en zich op het nu te richten. Ze was daar veel te onrustig voor. Om dan ineens stil te gaan zitten en te mediteren of aan mindfulness te doen, dat voelde totaal niet prettig. Met de wens om rust in haar hoofd te hebben, wilde ze wel aan de slag met mindfulness en meditatie, maar bleek de beoefening hiervan in de praktijk nog een aardige worsteling. Na een paar pogingen, gaf ze het op. Het ‘werkte’ niet…
Nieuw gedrag moet ook plezierig zijn
Bij Ellen bleef de onvrede, klachten bleven immers bestaan, en ook de wil om verandering aan te brengen bleef aanwezig. Maar ze ging door met hoe ze altijd al gewend was om te handelen en te denken. Van een nieuwe, helpende gewoonte was nog totaal geen sprake. Terwijl het juist gewoontegedrag is, wat een essentiële rol speelt bij veel veranderingen!
Vaak kies ik bij een coachgesprek aan te vangen met een mindfulness wandeling om te landen. Zeker voor mensen die volop stress ervaren, veel in hun hoofd zitten en als gevolg hiervan slecht slapen en prikkelbaar zijn, zijn oefeningen waarmee je je brein de opdracht geeft om vanuit één zintuig bewust waar te nemen helpend. Wanneer je echter al een tijdje leeft vanuit een te hoge versnelling, werkt ‘verplicht’ stilzitten om zo herstel af te dwingen vaak averechts. Wandelen biedt dan uitkomst om je systeem tot rust te laten komen, een mindfulness wandeling doet soms goed.
“Oh, kan dit ook wandelend! Zo werkt het wel voor mij!”, merkte Ellen na afloop op. Deze vorm vond zij een stuk plezieriger. Dit zag zij zichzelf wel doen, bijvoorbeeld tijdens een ommetje na het eten ’s avonds…
Waarom doen we wat we doen?
Waarom is het zo moeilijk om ons gedrag te veranderen?
Onvrede over de huidige situatie, angst en een gevoel van urgentie (het ‘nu of nooit’ gevoel) maakt dat we willen veranderen, maar leidt niet altijd tot de benodigde gedragsverandering.
In het boek De Ladder beantwoordt auteur Ben Tiggelaar deze vraag helder en kernachtig met behulp van een eenvoudig model gesymboliseerd door een ladder met 3 treden: Doel, Gedrag en Support. De bovenste trede is het doel dat je nastreeft, het gewenste resultaat. De middelste trede, het gedrag dat nodig is om het doel dichterbij te brengen. De onderste trede, de support (ondersteuning) die nodig is om je gedragsvoornemen ook echt in de praktijk te brengen.
Bij de middelste trede, die focust op gedrag, spreekt hij over 3 aanjagers voor gedrag:
1. Kunnen (capaciteit): je moet een bepaalde handeling kunnen uitvoeren.
2. Willen (motivatie): je moet het willen.
3. Omgeving: de (fysieke en sociale) omgeving moet je de gelegenheid bieden om het te doen.
Om gedrag te veranderen moet je alle drie deze aanjagers bekijken, de belemmeringen achterhalen en deze vervolgens accepteren of beïnvloeden. Juist een realistische blik op wat mogelijk is, is het startpunt voor gedragsverandering.
Dat is zeker niet makkelijk en gaat lang niet altijd vanzelf. Vandaar ook dat Bens Ladder niet alleen uit de treden Doel en Gedrag bestaat, maar Support als onderste trede is toegevoegd. Daar waar uit de praktijk het advies voor het realiseren van verandering luidt om je te focussen op één doel met één specificatie van nieuw te vertonen gedrag, luidt ook het advies om tenminste drie support-technieken aan te spreken. Een stevige ondersteuning voor het in de praktijk brengen van verandering blijkt vaak nodig.
‘Jouw support aan de ladder’
De wijze handvatten uit het boek opslurpend, besef ik mij ineens: “De support aan de ladder, dat ben ik!” Zowel als coach als facilitator. Ik help mensen deze ladder te bewandelen door het gewenste resultaat helder voor ogen te krijgen, verlangen te concretiseren en focus te houden op één doel, de stip op de horizon. Ik breng mensen letterlijk en figuurlijk in beweging, ondersteun de vertaling van dit gewenste resultaat naar (kleine) stappen om direct in de praktijk te brengen en een nieuwe gewoonte van te maken.
Met Ellen vervolg ik het coachtraject door de gedragsaanjagers ‘kunnen, willen en omgeving’ te bekijken en te onderzoeken welke belemmeringen ze op haar pad ziet.
Maar ook bij het faciliteren van groepen, fungeer ik als support bij het betreden we De Ladder. Vorige week gaven deelnemers na afloop van een procesbegeleidingstraject mij terug dat het hen zonder mij niet zou zijn gelukt om de stappen te zetten om tot hun gewenste resultaat te komen (te weten een duidelijke stip op de horizon voor podiumkunsten in Amersfoort 2030 met financiële vertaling als een van de eerste stappen). Ieder druk met eigen werk, een volle agenda, en de neiging om in gesprekken te belanden in onnodige details en zijwegen in te slaan, maakte dat ze mij vroegen voor support.
Wel weten, wel doen… verandering is wel degelijk mogelijk! Het kost alleen tijd, vraagt aandacht en soms ook wat externe support.