‘Human being’ of ‘human doing’?

Hoeveel verbazingwekkend mooie dingen mis je gedurende de dag, simpelweg door de drukte van je levens en je intense focus op het volgende wat je wil of moet gaan doen?

Komt de uitspraak ‘jij luistert nooit naar mij!’ jou misschien ook bekend voor? En wil je je daar dan het liefst meteen tegen verzetten?

Afdwalende gedachten
Ons brein gaat voortdurend met ons aan de haal. Onbewust dwalen we met onze gedachten af naar het verleden of de toekomst. Onderzoek van Harvard laat zien dat we maar liefst 47% van onze tijd afdwalen met onze gedachten. Bijna de helft van de tijd missen we dus!
Niet present zijn in het hier en nu hoeft natuurlijk geen probleem te zijn. Creativiteit ontstaat bijvoorbeeld juist op die momenten dat we onze gedachten laten afdwalen. Of we laten ons afleiden door onze verlangens en denken na hoe we deze gaan realiseren of welke ontwikkeling we willen doormaken. Niets mis met deze momenten waarop ons jaagsysteem lekker actief is.

Maar vaak gaat afdwalen van gedachten gepaard met negatieve gedachten. We overdenken dan ongemakkelijke en misschien pijnlijke situaties, die gevoelens als angst, woede of zelfs walging kunnen oproepen. Of we voorzien tegenspoed, zien beren op de weg om gewenste situaties te bereiken en denken in bedreigingen. Het is ons gevaarsysteem wat op deze momenten actief is. Dit systeem is gericht op zelfbescherming en zorgt ervoor dat we, zonder dat we hierover nadenken, ergens tegen gaan vechten, ergens van weg vluchten of we juist bevriezen.

(Ongezonde) stress
Dit gevaarsysteem is heel behulpzaam wanneer er daadwerkelijk gevaar is of dreigt. In de praktijk blijkt het systeem bij veel mensen over ontwikkeld. Zij zien steeds meer dingen als bedreigend. Het gevaarsysteem is dan altijd actief, waardoor ongezonde stress ontstaat. De spanning loopt te hoog op of duurt te lang en er is onvoldoende tijd voor herstel, ontspanning en rust.

In mijn wandelcoach praktijk hoor ik regelmatig van coachees dat zij uitgeput zijn, last hebben van klachten als hoofdpijn, misselijkheid of pijnlijke spieren in de nek, schouders en rug en/of rondlopen met psychische spanningsklachten als piekeren, slecht slapen en angstig zijn. Allemaal symptomen van stress, veelal ongezonde stress.

Mindful waarnemen
Wat hen helpt om van deze stress gerelateerde klachten af te komen, is de signalen simpelweg aan te kijken. Door er niet van weg te lopen, maar er juist naartoe te gaan en nieuwsgierig de signalen die je lichaam geeft te observeren, ervaren veel coachees verzachting van de pijn en nemen klachten af. Aandachtig en vriendelijk waarnemen van wat zich aandient, zonder dat je hier iets mee ‘moet’. Dit wordt ook wel mindful waarnemen genoemd.
Mindful waarnemen is een mooie manier om met je gedachten present te zijn in het hier en nu. Het helpt je om je kalmeringssysteem aan te zetten.

Practice what you preach
Mede vanuit mijn overtuiging dat je als coach een ander niet verder kan brengen dan dat je zelf bent, heb ik mijzelf uitgedaagd 8 weken lang dagelijks mijn aandacht te richten op het volledig present zijn in het moment. Want aandacht is net als een spier en kan je trainen. Ik volg een Mindfulness Based Stress Reductie training (MBSR), waarbij ik wekelijks volop oefeningen, literatuur en video’s krijg aangereikt. ‘Hoe moeilijk kan het zijn?’ dacht ik, dagelijks een kort moment pakken, al is het maar 10 minuten, om met nieuwsgierige en vriendelijke aandacht mijn gedachten, lichaam en de omgeving te observeren. Met inmiddels 2 weken achter de rug, ben ik mij weer volop bewust van een aantal inzichten om te leren, die ik coachees ook tijdens een coachtraject hoor benoemen. Zo help ik mij door mijn dagelijkse ‘MBSR huiswerk’ concreet te maken en kort te houden de tijd hiervoor in te plannen in mijn agenda. Ik hoor mijzelf soms zeggen ‘wat er ook gebeurt, wees vriendelijk naar jezelf’, om zo mijn lat niet onnodig hoog te leggen. Alleen al opmerken dat ik met mijn gedachten afdwaal is mindful…

Naast deze MBSR training, geniet ik momenteel ook van een verdiepende training voor wandelcoachen bij stress en burn-out, waarin de werking van de 3 genoemde systemen (gevaar-, jaag- en kalmeringssysteem) nog eens helder wordt uitgelegd. Misschien goed om te weten: we hebben alledrie de systemen nodig. Zonder ons gevaarsysteem zouden we verongelukken, zonder ons jaagsysteem zouden we verhongeren, minder presteren en passief worden en zonder ons kalmeringssysteem zouden we uitgeput raken en ongelukkig en eenzaam worden.
Ben jij je bewust welk systeem bij jou de overhand heeft? Wat gun jij jezelf aan zorg en kalmering om je kalmeringssysteem meer de ruimte te geven? Wanneer je wil toewerken naar een gezonde balans in je leven, bieden dit soort vragen een mooie handreiking om te beginnen!

We worden niet voor niets ‘human beings’ genoemd en geen ‘human doings’. Gun jezelf voldoende tijd voor rust, ontspanning en herstel en train jezelf in mindful waarnemen.